ارزیابی و شبیه سازی تغییرات کالبدی منطقه ساحلی نوشهر و چالوس با استفاده از تکنیک RS وGIS و انطباق آن با اصول مدیریت یکپارچه منطقه ساحلی (ICZM)

 

سواحل بدلیل تاثیرپذیری از پدیده های پویای ریخت شناسی و نیز متاثر شدن از فشارهای ناشی از انواع بهره برداری­ها، همواره در معرض تخریب قرار دارند. در نتیجه، تهیه و پیاده سازی برنامه­های جامع حفاظتی به منظور ایجاد تعادل در بهره برداری­ها، کاهش تخریب منابع و دستیابی به توسعه پایدار همواره نیاز به طرح ریزی برنامه­های توسعه در منطقه ساحلی دارد. اما فقدان نظام مدیریت توسعه منطقه­ای مناسب در کشور و همچنین دخل و تصرف­های سودجویانه بخش خصوصی، توسعه خود به خودی را رشد و نمو داده که پیامدهای اقتصادی و زیست محیطی زیادی را در مناطق ساحلی کشور در پی داشته است.

مطالعه میزان تغییرات و تخریب منابع در سال های گذشته و بررسی روند این تغییرات در سال­های آینده می تواند در برنامه­ریزی و استفاده  بهینه از منابع و کنترل و مهار تغییرات غیر اصولی در آینده گام مهمی باشد. در این تحقیق با استفاده از تصاویر ماهواره ای Landsat و IRS-P6 مربوط به سال­های 2000 و 2008 و همچنین عکس­های هوایی مربوط به سال­های 1373 و 1383 تغییرات کاربری و پوشش زمین طی 14 سال در شهرهای نوشهر و چالوس بررسی شده است نتایج حاکی از گسترش بی رویه مناطق ساخته شده در منطقه مورد مطالعه است که به طور چشمگیری از وسعت باغات و اراضی کشاورزی کاسته است و با توجه به محدود بودن فضای منطقه ساحلی ادامه این روند در سال­های آینده می­تواند بسیاری از قابلیت­‌ها و توانمندی‌­های این منطقه را تحت شعاع قرار دهد.

 واژه­ های کلیدی: 

تغییرات کاربری زمین و پوشش زمین، سنجش از دور، مدیریت

 

 فهرست مطالب

 

فصل اول: کلیات تحقیق

1-1- مقدمه. 2

1-2- طرح مسئله. 4

1-3- اهداف تحقیق.. 6

1-4- سوالات تحقیق.. 6

1-5- فرضیه های تحقیق.. 6

1-6- روش تحقیق.. 6

1-7- فرآیند تحقیق.. 7

1-8- ابزار و روش های گردآوری اطلاعات... 8

1-9- نحوه تجزیه و تحلیل اطلاعات... 8

1-10- قلمرو مکانی تحقیق.. 9

فصل دوم: مبانی نظری

2-1- مقدمه. 11

2-2- تعریف کاربری زمین و پوشش زمین.. 12

2-3- عوامل تغییر کاربری زمین در مناطق ساحلی.. 12

2-4- چالش های مدیریت منابع ساحلی.. 15

2-5- مدیریت یکپارچه مناطق ساحلی(ICZM) 17

2-6- تاریخچه مختصر ICZM در جهان و ایران 19

2-7- تعریف ICZM... 22

2-8- اهداف ICZM... 24

2-9- تعریف علمی مفاهیم به کار رفته در ICZM... 27

     2-9-1- مفهوم مناطق ساحلی در ICZM... 27

     2-9- 2- مفهوم یکپارچگی در ICZM... 27

2-10- رویکرد ICZM در مدیریت منابع.. 28

2-11- ابزارهای نظارت و ارزیابی در رویکرد ICZM... 31

     2-11-1- سیستم اطلاعات جغرافیایی.. 32

     2-11- 2- سنجش از دور......... 33

2-12- کاربرد سنجش از دور در مدیریت توسعه شهری.. 34

2-13- بررسی برخی مطالعات صورت گرفته در زمینه ICZM و تشخیص تغییرات پوشش و کاربری زمین  37

2-14- جمع بندی.. 39

فصل سوم: بررسی روش های آشکار سازی تغییرات

3-1- مقدمه. 42

3-2- عوامل موثر در آنالیز آشکارسازی.. 43

3-2-1- تغییرات متناوب مربوط به گذشت زمان.. 43

3-2-2- وجود ابر در تصاویر. 44

3-2-3- تغییرات شرایط تصویر برداری.. 44

3-2-4- توان تفکیک مکانی و طیفی.. 44

3-3- پیش پردازش داده ها قبل از آنالیز آشکارسازی تغییرات... 45

3-3-1- استخراج منطقه مورد مطالعه از تصاویر ماهواره ای  45

3-3-2- تطابق دقیق مکانی تصاویر چند زمانه. 45

3-3-3- تصحیحات اتمسفری و رادیومتریکی.. 46

3-4- روش های آشکارسازی تغییرات... 47

3-4-1- روش های جبری.. 47

3-4-2- روش های تبدیلات... 48

3-4-3- روش های مبتنی بر طبقه بندی.. 48

3-4-4- روش های مبتنی بر GIS.. 53

3-4-5- روش های تفسیر بصری.. 54

3-5- ارزیابی و مقایسه روش های آشکار سازی تغییرات... 56

3-6- بررسی دقت در آشکارسازی تغییرات... 58

3-7- جمع بندی.. 59

فصل چهارم: ارزیابی و شبیه سازی روند تغییرات کالبدی شهرهای چالوس و نوشهر

4-1- مقدمه. 61

4-2- مشخصات کلان محدوده مطالعاتی.. 61

4-2-1- موقیعت... 61

4-2-2- ویژگی های اقلیمی.. 61

4-2-3- دما 62

4-2-4- بارندگی.. 63

4-2-5- جهت و شدت وزش باد. 63

4-2-6- رطوبت نسبی.. 63

4-2-7- ساختار زمین.. 63

4-2-8- ژئومورفولوژی.. 64

4-3- داده های مورد استفاده جهت آشکارسازی تغییرات کالبدی منطقه. 65

4-4- پیش پردازش داده ها جهت آشکارسازی تغییرات کالبدی منطقه. 67

4-4-1- استخراج منطقه مورد مطالعه. 67

4-4-2- تطابق دقیق مکانی تصاویر چند زمانه. 67

4-5- ارزیابی روند تغییرات کالبدی منطقه مورد مطالعه. 68

4-5-1- طبقه بندی تصاویر. 68

4-5-2- ارزیابی دقت طبقه بندی تصاویر. 75

4-5-3- بررسی و تفسیر نتایج آشکارسازی تغییرات کالبدی منطقه  76

4-6- ارزیابی نتایج.. 79

4-7- جمع بندی.. 80

فصل پنجم: نتیجه گیری و پیشنهادات

5-1- نتیجه گیری.. 82

5-2- پیشنهادات... 85

فهرست منابع.. 87

فهرست جداول

جدول1-1- اهم مسائل و مشکلات سواحل دریای مازندران.. 5

جدول2-1- جمعیت در فواصل مختلف از مناطق ساحلی جهان.. 14

جدول2-2- عوامل گرایش کشورهای ساحلی به ICZM.... 18

جدول2-3- برخی حوادث مهم و تاثیر گذار بر تحول و شکل گیری ICZM.... 20

جدول2-4- اهداف ICZM در برخی از کشورها 25

جدول3-1- عناصر اصلی تفسیر تصاویر ماهواره ای.. 55

جدول4-1- مساحت هر یک از کلاس های مربوط به تصاویر طبقه بندی شده سال های 1373 و 1383  72

جدول4-2- مساحت هر یک از کلاس های مربوط به تصاویر طبقه بندی شده سال های 1373 و 1383  75

جدول4-3- مساحت هر یک از کلاس ها در سال های 1373، 1379، 1383 و 1387. 76

جدول4-4- مساحت مناطق ساخته شده در سال های 1373، 1379، 1383 و 1387. 77

جدول4-5- رشد مناطق شهری بین سال های 1373- 1379، 1379-1383 و 1383- 1387  77

جدول4-6- درصد تغییر کلاس ها بین سال های 1373- 1379، 1379-1383و 1383- 1387  78

جدول 4-7- تغییرات از کلاس های غیر شهری به کلاس های شهری بین سال های 1373- 1379، 1379-1383و 1383-1387. 79

فهرست اشکال و نمودارها

 شكل 1-1- فرآیند تحقیق.. 8

شکل 1-2- موقعیت محدوده مورد مطالعه در استان مازندران.. 9

شکل 2-1- ایجاد یکپارچگی افقی و عمودی بین بخشها و سطوح دولتی درطرح ICZM... 28

شكل 2-2- موقعیت ICZM در رابطه با زیر سیستم های منطقه ساحلی...............................29

شكل 4-2- رویکرد ICZM  در مدیریت منابع ساحلی 30

شكل 4-1- تصاویر ETM+ ماهواره ای Landsat سال 1379 منطقه مورد مطالعه...............66

شكل 4-2- تصاویر ماهواره ای IRSP6 سال 1387 منطقه مورد مطالعه. 66

شکل 4-3- عکس هوایی سال 1373 منطقه مورد مطالعه. 66

   شكل 4-4- عکس هوایی سال 1383 منطقه مورد مطالعه..........................................................67

   شكل 4-5- تصویر طبقه بندی شده مربوط به سال 1373.........................................................71

شكل 4-6- تصویر طبقه بندی شده مربوط به سال 1383......................... 71

شکل 4-7- تصویر طبقه بندی شده مربوط به سال 1379....... ......73

   شکل 4-8- تصویر طبقه بندی شده مربوط به سال 1387.........................................................73

شکل 4-9- ترکیب کلاس ها در تصویر طبقه بندی شده مربوط به سال 1379....... ......74

   شکل 4-10- ترکیب کلاس ها در تصویر طبقه بندی شده مربوط به سال 1387.................74

شکل4-9- هیستوگرام مساحت متناظر هر­ یک از کلاس­های مربوط به سال­های 1373، 1379، 1383 و 1387  76

شکل 4-7- درصد رشد مناطق شهری بین سال های1373-1379، 1379-1383 و 1383-1387...... ......77