اصول و مقررات ساختمان سازی

مقدمه

ساختمان سازی مانند بسیاری از صنایع متداول در جهان دارای قوانین و مقررات خاص خود می باشد كه عدم رعایت این قوانین و مقررات باعث تقلیل استحكام و خسارات جبران ناپذیر در حین انجام كار و پس از انجام كار خواهد شد. هدف ساختمان سازی انسان محوری است.

لذا یادگیری و كار آموزی آن برای دانشجویان این رشته زیر نظر مهندسین و متخصصان این فن طبق آیین نامه هایی كه حاصل سالها تلاش و تجربه و مطالعه دانشمندان و مهندسین این رشته می باشد، بسیار مهم می نماید. در خصوص ارائه گزارش جامع و مطلوب از كارآموزی و مفید واقع شدن آن، كار در كارگاه ساختمان را بصورت خلاصه از ابتدا مورد بررسی قرار می دهم.

بررسی و مقایسه تئوریهای دانشگاهی و عملیات اجرایی در كارگاه:

«شما اصلاً به تئوریهایی كه در كلاسهای دانشگاه فراگرفته اید كاری نداشته باشید.»

در بدو ورود به كارگاه ساختمانی این جمله به گوش می رسد و تقریباً همه دانشجویانی كه برای اولین بار به كارگاه ساختمانی قدم می گذارند با جملاتی كه این مضمون را دارند آشنا هستند. بسیار جای تاسف و نگرانی است كه ما در دو مرحله از زندگی یعنی فراگیری و بكارگیری، شكافی عمیق تصور كرده كه هیچ پلی ارتباط بین آن دو را میسر نمی سازد.

چه بسا اگر مهندسین و مسئولین كارگاهها در اجرا به مطالب فرا گرفته در تئوریات نظری داشتند و از آنها كمك می گرفتند و وسواسهای آن زمان خود را حفظ می‌كردند كارها بسیار عالی تر انجام می گرفت و ساختمانهایی بسیار مطمئن تر بنا می شد بطوریكه دغدغه خاطر چندانی در زلزله های عادی وجود نداشت. حال آنكه نگاهها بیشتر متوجه صرفه اقتصادی بوده تا موارد دیگر. بطوریكه حتی در كارهای دولتی نیز این پارامتر از اهمیت فاحشی نسبت به دیگر پارامترها از قبیل ایمنی، آسایش، توسعه آینده، زیبایی و… برخوردار می باشد.

مورد دیگری كه نظر من را به خود جلب كرد و باعث تاسف من شد تاثیرپذیری برخی از مهندسان و صاحبنظران كارگاه از بناها و استاد كارهای جزء بود. بطوریكه این آقایان حتی به خود زحمت فكر كردن به عواقب آن كار را نمی دادند، حال تجزیه و تحلیل آن پیشكش.

عكس العمل نادرست كارگاهیان در مورد نظرات دانشجویان فیزیكی از نقصهای كارگاه می باشد، هرچند خود آنان نیز بعداً آن نظریات را كاملاً تصدیق می كنند اما در عمل به كار نمی برند.

مراحل طراحی ساختمان:

فاز 1: (مرحله اول) A- مطالعات                B- ارائه طرح فیزیكی مقدماتی

فاز 2: تهیه نقشه های اجرایی و گزارشات محاسبات فنی

فاز 3: اجرا طرحها و نقشه ها

فاز 1:

الف- مطالعات: قبل از احداث هر ساختمانی بسته به نوع كاربری (خاص مثل فرودگاهها، بنادر، ترمینالها، راه آهن و… یا عام مثل مسكونی، آموزشی، اداری، تجاری، بهداشتی درمانی و…) باید مطالعاتی در مورد آن انجام دهیم. مثلاً محل قرار گرفتن زمین، مقاومت زمین (آزمایش خاك محل)، برای احداث سازه چگونگی تابش آفتاب در محل احداث سازه، بررسی شرایط جوی (باد، باران، رطوبت، گرما، سرما، برف و…) استفاده از بهترین مصالح با در نظر گرفتن موقعیت های مطالعه شده.

ب- ارائه طرح فیزیكی مقدماتی: كه بر طبق آن كاربری سازه را مشخص می كنید، مثلاً دانشگاه می سازیم كه در آن به كلاس و آزمایشگاه برویم، ساختمان تجاری بنا می‌كنیم كه محل خرید و فروش كالاهای مختلف می باشد و…

فاز 2: تهیه نقشه های اجرایی و گزارشات محاسبات فنی

بعد از طی مراحل فوق باید برای اجرای سازه نقشه هایی تهیه كنیم كه این نقشه ها عبارتند از: نقشه های دیتایل، پلان طبقات، اگر سازه بتنی باشد: چگونگی قرار گرفتن میلگردها، نوع میلگردی كه در ساختمان باید استفاده شود، چگونگی اجرای راه پله ها، شیب بندی سقف پاركینگ، زیر زمین و… حتی در نقشه های جدید برای شهرداری باید طرح نما و چك لیست زلزله نیز ارائه شود و در سازه های فولادی نیز همین مسائل باید مد نظر باشد.

به علاوه اینكه در نقشه های جدید سازه های فولادی، نوع تیر آهن و نبشی ها، پلیت‌ها (PLATES) نیز نمایش داده می شود و نیز باید تمام محاسبات فنی آن، از نظر مقاومت سازه، مقاومت بنا در مقابل زلزله و… در دفترچه های محاسباتی ثبت شود.

فاز3: اجرا

پس از طی مراحل فوق الذكر سازه را طبق نقشه های اجرایی، اجرا می كنیم. متاسفانه بدلیل آشنا نبودن عوامل اجرایی با جزئیات نقشه ها و نكات ایمنی كه در محاسبات لحاظ شده است به ندرت اجرا صد در صد مطابق نقشه ها است.

حرفه هایی كه برای ساخت یك سازه در ارتباط با یكدیگر هستند:

نقشه بردار، شهرسازی، شهرداری، نقشه كشی، معماری، عمران، محاسب، محیط زیست ژئوتكنیك (زمین شناسی)، تاسیسات (مكانیك، الكترونیك، لوله كش، كانال كش و…)